Telanganapatrika (August 07) :Handloom Day 2025,భారతదేశంలోని హ్యాండ్ లూం (చేనేత) రంగం సాంస్కృతిక వారసత్వంతో పాటు కోట్లాది మందికి జీవనోపాధిని అందిస్తోంది. ఈ కుటుంబాల జీవన ప్రమాణాలను మెరుగుపరచడానికి, ఆదాయాన్ని పెంచడానికి మరియు మార్కెట్ అవకాశాలను విస్తరించడానికి కేంద్ర ప్రభుత్వం పలు పథకాలను ప్రవేశపెట్టింది.
జాతీయ హ్యాండ్ లూం డే 2025 సందర్భంగా, దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న చేనేత కార్మికుల జీవితాలను మార్చివేస్తున్న 7 ప్రముఖ పథకాలు ఇక్కడ ఉన్నాయి.
1. నేషనల్ హ్యాండ్ లూం డెవలప్మెంట్ ప్రోగ్రామ్ (NHDP): క్లస్టర్లు మరియు మార్కెట్ లింకేజీలను బలోపేతం చేయడం
NHDP హ్యాండ్ లూం నేసిళ్ల స్థిరమైన అభివృద్ధికి రూపొందించబడింది. ఈ పథకం కింద:
- ప్రాథమిక పదార్థాల సరఫరా
- డిజైన్ మరియు సాంకేతికత అప్‌గ్రేడ్
- ఫెయిర్లు, ఎగ్జిబిషన్ల ద్వారా మార్కెటింగ్
- పట్టణ హాట్స్, మార్కెటింగ్ కాంప్లెక్స్ల నిర్మాణం
ఇవన్నీ చేనేత సాంప్రదాయాన్ని కాపాడుతూ, ఆధునిక మార్కెట్ కు అనుగుణంగా మార్చుతోంది.
2. హ్యాండ్ లూం నేసిళ్ల సమగ్ర సంక్షేమ పథకం (HWCWS)
ఈ పథకం నేసిళ్లకు సామాజిక భద్రతను అందిస్తుంది. కింది బీమా పథకాల ద్వారా:
- ప్రధాన్ మంత్రి జీవన్ జ్యోతి బీమా యోజన (PMJJBY) – జీవిత బీమా
- ప్రధాన్ మంత్రి సురక్షా బీమా యోజన (PMSBY) – ప్రమాద బీమా
- మహాత్మా గాంధీ బున్కర్ బీమా యోజన (MGBBY) – అంగవైకల్యం బీమా
ఈ పథకాలు అనుకోని పరిస్థితుల్లో నేసిళ్ల కుటుంబాలకు ఆర్థిక భద్రతను అందిస్తాయి.
3. వీవర్ ముద్రా లోన్ పథకం: నేసిళ్లకు సులభ ఆర్థిక సహాయం
ఈ పథకం కింద నేసిళ్లకు 6% వడ్డీ రేటు వద్ద రుణాలు లభిస్తాయి.
- వ్యక్తిగత నేసిడివారికి గరిష్టంగా ₹25,000 మార్జిన్ మనీ సహాయం
- నేసిడి సంస్థలకు గరిష్టంగా ₹20 లక్షల వరకు రుణం
- క్రెడిట్ హామీ ఫీజును కేంద్రం భరిస్తుంది
- ప్రత్యక్ష ప్రయోజన బదిలీ కోసం ముద్రా పోర్టల్ ద్వారా సులభ దరఖాస్తు
4. వర్క్‌షెడ్ పథకం: మెరుగైన పని పరిస్థితులు, ఎక్కువ ఉత్పాదకత
ఈ పథకం నేసిళ్ల ఇళ్ల సమీపంలో పని చేసేందుకు పని గదుల (వర్క్‌షెడ్స్) నిర్మాణానికి ఆర్థిక సహాయం అందిస్తుంది.
- ప్రతి యూనిట్ ఖర్చు: ₹1.2 లక్షలు
- *BPL, మహిళలు, SC/ST, ట్రాన్స్‌జెండర్, దివ్యాంగులు: *100% సహాయం
- ఇతరులకు: 75% సహాయం
ఇది నేసిడి కుటుంబాలకు సురక్షితమైన, కుటుంబ-స్నేహిత పరిసరాలను అందిస్తుంది.
5. హ్యాండ్ లూం మార్క్ & ఇండియా హ్యాండ్ లూం బ్రాండ్: అసలైన గుర్తింపు
- హ్యాండ్ లూం మార్క్ (2006): ఉత్పత్తి చేతితో నేయబడిందని ధృవీకరిస్తుంది
- ఇండియా హ్యాండ్ లూం బ్రాండ్ (2015): ప్రీమియం నాణ్యత, పర్యావరణ ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా ఉన్న ఉత్పత్తులకు గుర్తింపు
ఈ బ్రాండింగ్ చేనేత ఉత్పత్తుల విలువను, మార్కెట్ అమ్మకాలను పెంచుతుంది.
6. కాంప్రిహెన్సివ్ హ్యాండ్ లూం క్లస్టర్ డెవలప్మెంట్ స్కీమ్ (CHCDS)
ఈ పథకం కింద 15,000 నుంచి 25,000 లూమ్స్ కలిగిన మెగా హ్యాండ్ లూం క్లస్టర్లు అభివృద్ధి చేయబడుతున్నాయి.
కవర్ చేసిన ప్రాంతాలు:
- వారణాసి, శివసాగర్, విరుదునుగర్, ముర్షిదాబాద్, భాగల్పూర్, తిరుచిరాపల్లి, ప్రకాశం, గుంటూరు, గొడ్డా
ప్రభుత్వ సహాయం:
- 5 సంవత్సరాలకు ₹40 నుంచి ₹70 కోట్లు
- పూర్తి నిధులు: డయాగ్నస్టిక్ స్టడీలు, డిజైన్ అభివృద్ధి, ప్రాథమిక పదార్థాలు, వర్క్‌షెడ్స్, నైపుణ్య శిక్షణ
- 80% కేంద్ర సహాయం: సాంకేతికత అప్‌గ్రేడ్, CAD డిజైన్ స్టూడియోలు, మార్కెటింగ్ సౌకర్యాలు
7. రా మెటీరియల్ సప్లై స్కీమ్ (RMSS): సబ్సిడీ పొందిన నూలు, పోటీతత్వం
2021–22 నుంచి 2025–26 వరకు అమలులో ఉన్న RMSS:
- నాణ్యమైన నూలును సబ్సిడీ రేట్లలో అందుబాటులోకి తీసుకురావడం
- రంగు నూలు సరఫరా ద్వారా ఉత్పత్తుల వైవిధ్యాన్ని ప్రోత్సహించడం
- అన్ని రకాల నూలులకు ఫ్రైట్ ఖర్చు రీఫండ్
- 15% ధర సబ్సిడీ: పత్తి హ్యాంక్ నూలు, సిల్క్, ఉన్ని, లినన్, బ్లెండెడ్ నూలులపై (పరిమిత పరిమాణం వరకు)
ఇది చేనేత ఉత్పత్తుల ధర పోటీతత్వాన్ని పెంచుతుంది.
